पुणे नगर वाचन मंदिराचा वर्धापनदिन : पुणे : पुणे नगर वाचन मंदिर संस्थेच्या 178 व्या वर्धापनदिनानिमित्त साहित्यप्रेमींसाठी एक मोठी खुशखबर आहे. संस्थेने दुर्मीळ पुस्तकांचे डिजिटायझेशन करून जतन करण्याचा एक महत्वाकांक्षी प्रकल्प हाती घेतला आहे. या प्रकल्पाच्या माध्यमातून एक हजाराहून अधिक पुस्तके ऑनलाइन उपलब्ध करून देण्यात आली आहेत, ज्याचा लाभ कोणत्याही शुल्काशिवाय साहित्यप्रेमी घेऊ शकतात.
‘लोकसत्ता’च्या ‘सर्व कार्येषु सर्वदा’ उपक्रमातून मिळाला निधी
‘लोकसत्ता’च्या ‘सर्व कार्येषु सर्वदा’ उपक्रमातून मिळालेल्या निधीमुळे या प्रकल्पाला गती मिळाली आहे. संस्थेने आतापर्यंत एक हजाराहून अधिक पुस्तके स्कॅन करून ‘विकिपीडिया कॉमन्स’ आणि संस्थेच्या संकेतस्थळावर अपलोड केली आहेत. यामध्ये प्रामुख्याने 60 वर्षांपूर्वीची आणि सध्या दुर्मिळ असलेली पुस्तके आहेत.
पुस्तके डाउनलोड करण्याची सुविधा
पुणे नगर वाचन मंदिरामध्ये एक खास संगणक कक्ष तयार करण्यात आला आहे. या कक्षात बसून वाचक संस्थेच्या संकेतस्थळाला भेट देऊन हवी असलेली पुस्तके पेन ड्राईव्हच्या माध्यमातून डाउनलोड करू शकतात. यासाठी वाचकांना कोणतेही शुल्क आकारले जात नाही. आतापर्यंत 500 हून अधिक वाचकांनी या सुविधेचा लाभ घेतला आहे.
व्हिडिओच्या माध्यमातून मराठी भाषेची गोडी
उद्योग आणि व्यवसायानिमित्त परदेशात स्थायिक झालेल्या मराठी कुटुंबातील मुलांना मराठी भाषेची गोडी लागावी यासाठी पुणे नगर वाचन मंदिराने ज्ञान प्रबोधिनीच्या सहकार्याने काही शैक्षणिक व्हिडिओ तयार केले आहेत. या व्हिडिओच्या माध्यमातून भाज्यांची इंग्रजी आणि मराठी नावे, तसेच दैनंदिन वापरात येणारे मराठी शब्द शिकवले जाणार आहेत. अशा प्रकारचे 15 व्हिडिओ तयार करण्यात आले आहेत, ज्यांचे औपचारिक उद्घाटन संस्थेच्या वर्धापनदिनाच्या कार्यक्रमात होणार आहे.
पुणे नगर वाचन मंदिराचा गौरवशाली इतिहास
लोकहितवादी गोपाळ हरी देशमुख यांनी 8 फेब्रुवारी 1848 रोजी पुणे नगर वाचन मंदिराची स्थापना केली होती. न्यायमूर्ती महादेव गोविंद रानडे हे संस्थेचे पहिले अध्यक्ष होते. संस्थेने आपल्या 178 वर्षांच्या वाटचालीत अनेक सामाजिक आणि शैक्षणिक उपक्रम राबवले आहेत. दुर्मीळ पुस्तकांचे जतन आणि डिजिटायझेशन हा त्यापैकीच एक स्तुत्य उपक्रम आहे.
वर्धापनदिनानिमित्त पुरस्कार वितरण
पुणे नगर वाचन मंदिराच्या वर्धापनदिनानिमित्त संस्थेत विविध कार्यक्रमांचे आयोजन करण्यात आले आहे. या कार्यक्रमात विविध क्षेत्रातील मान्यवरांना पुरस्कार देऊन सन्मानित करण्यात येणार आहे.
निष्कर्ष
पुणे नगर वाचन मंदिराने दुर्मीळ पुस्तकांचे जतन करून साहित्यप्रेमींसाठी एक मोठी संधी उपलब्ध करून दिली आहे. या उपक्रमामुळे अनेक दुर्मिळ पुस्तके सर्वांसाठी सहज उपलब्ध झाली आहेत, आणि मराठी भाषेच्या संवर्धनासाठी संस्थेने उचललेले हे पाऊल निश्चितच कौतुकास्पद आहे.