महाराष्ट्रामध्ये फ्लॉवरची लागवड वर्षभर विविध हंगामांमध्ये केली जाऊ शकते, परंतु हवामानानुसार योग्य वेळ निवडल्यास चांगले उत्पादन आणि गुणवत्ता मिळते. खालील माहितीनुसार आपण आपल्या भागातील हवामानानुसार लागवडीचे नियोजन करू शकता आणि आवश्यक काळजी घेऊ शकता:
लागवडीची वेळ:
- खरीप हंगाम (जून-जुलै): या काळात पावसाळा सुरू असतो, त्यामुळे जमिनीमध्ये चांगला ओलावा असतो. लवकर तयार होणाऱ्या जातींची लागवड या काळात करता येते. मात्र, जास्त पावसामुळे रोगांचा प्रादुर्भाव होण्याची शक्यता असते.
- रब्बी हंगाम (सप्टेंबर-ऑक्टोबर): हा फ्लॉवर लागवडीसाठी सर्वात अनुकूल काळ मानला जातो. हवामान थंड आणि कोरडे असल्यामुळे फ्लॉवरची वाढ चांगली होते आणि रोगांचा प्रादुर्भाव कमी असतो. मध्यम आणि उशिरा तयार होणाऱ्या जातींची लागवड या काळात करता येते.
- उन्हाळी हंगाम (जानेवारी-फेब्रुवारी): या काळात तापमान वाढायला सुरुवात होते, त्यामुळे लवकर तयार होणाऱ्या आणि उष्णता सहन करणाऱ्या जातींची लागवड करावी लागते. पाण्याची नियमित उपलब्धता आवश्यक असते.
काळजी:
- जमिनीची निवड आणि तयारी: पाण्याचा चांगला निचरा होणारी जमीन निवडावी. भारी जमिनीत लागवड टाळावी. जमिनीची योग्य मशागत करून ती भुसभुशीत करावी.
- बेणे निवड आणि प्रक्रिया: रोगमुक्त आणि चांगल्या प्रतीचे बेणे विश्वसनीय रोपवाटिकेमधून खरेदी करावे. लागवडीपूर्वी बेण्यांना बुरशीनाशकाची प्रक्रिया करावी.
- लागवडीचे अंतर: जातीनुसार योग्य अंतर ठेवावे, ज्यामुळे प्रत्येक रोपाला वाढायला पुरेशी जागा मिळेल आणि हवा खेळती राहील.
- पाणी व्यवस्थापन: नियमित आणि पुरेसे पाणी द्यावे. खरीप हंगामात जास्त पावसामुळे पाणी साचणार नाही याची काळजी घ्यावी. उन्हाळी हंगामात पाण्याची नियमित उपलब्धता ठेवावी. ठिबक सिंचनाचा वापर फायदेशीर आहे.
- खत व्यवस्थापन: माती परीक्षणानुसार खतांचा संतुलित वापर करावा. लागवडीच्या वेळी आणि वाढीच्या अवस्थेत आवश्यक अन्नद्रव्ये पुरवावीत.
- तण नियंत्रण: वेळोवेळी खुरपणी करून तण नियंत्रण करावे. तण पिकातील पोषक तत्वे शोषून घेतात, त्यामुळे उत्पादनावर परिणाम होतो.
- कीड आणि रोग नियंत्रण: फ्लॉवर पिकावर मावा, फुलकिडे, पाने खाणारी अळी आणि करपा, काळीleg यांसारख्या रोगांचा प्रादुर्भाव होण्याची शक्यता असते. त्यांचे वेळीच नैसर्गिक किंवा रासायनिक पद्धतीने नियंत्रण करावे (पुढील लेखात तपशील).
- सूर्यप्रकाश: फ्लॉवरला चांगल्या वाढीसाठी पुरेसा सूर्यप्रकाश आवश्यक असतो. त्यामुळे लागवड अशा ठिकाणी करावी जिथे दिवसातील बहुतेक वेळ सूर्यप्रकाश मिळेल.
- हवामान: अति उष्ण किंवा अति थंड हवामान फ्लॉवरच्या वाढीसाठी हानिकारक असू शकते. त्यानुसार लागवडीची वेळ आणि जातीची निवड करावी.
- मातीचा सामू (pH): जमिनीचा सामू 6.0 ते 7.0 च्या दरम्यान असावा. जास्त किंवा कमी सामू असल्यास पिकाच्या वाढीवर परिणाम होतो.
या गोष्टींची योग्य काळजी घेतल्यास महाराष्ट्रातील हवामानानुसार फ्लॉवरची यशस्वी लागवड करता येते आणि चांगले उत्पादन मिळवता येते.