ISRO Scientist Engineer Recruitment 2025: तुम्ही एक प्रतिभावान अभियंता किंवा वैज्ञानिक आहात आणि भारताच्या अंतराळ कार्यक्रमात थेट योगदान देण्याची तुमची तीव्र इच्छा आहे? अवकाश संशोधनाचे जटिल कोडे सोडवण्यात आणि मानवजातीसाठी नवीन क्षितिजे उघडण्यात तुम्हाला रस आहे का? तर तुमच्यासाठी एक अद्वितीय आणि अत्यंत रोमांचक संधी चालून आली आहे! भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था (ISRO), जी आपल्या देशाचा अभिमान आहे, त्यांनी वैज्ञानिक/अभियंता ‘B’ (Scientist/Engineer ‘B’) या अत्यंत महत्त्वाच्या पदांसाठी 152 जागांची भरती प्रक्रिया सुरू केली आहे. ही केवळ एक नोकरीची संधी नाही, तर थेट भारताच्या भविष्याला आकार देण्याची, चांद्रयान, आदित्य-L1 सारख्या ऐतिहासिक मोहिमांचा भाग बनण्याची आणि विज्ञानाच्या सर्वोच्च शिखरावर काम करण्याची एक अविश्वसनीय संधी आहे. सर्वात महत्त्वाचं म्हणजे, या पदांसाठी अर्ज करण्याची शेवटची तारीख 04 जुलै 2025 आहे. म्हणजेच, तुमच्याकडे अर्ज करण्यासाठी आता फक्त काही मोजकेच दिवस उरले आहेत! जर तुम्हाला अंतराळात तुमचे करिअर घडवायचे असेल आणि देशाच्या गौरवशाली अंतराळ प्रवासाचा एक महत्त्वाचा भाग व्हायचे असेल, तर ही संधी अजिबात गमावू नका. या लेखात आपण या भरती प्रक्रियेची सखोल माहिती घेणार आहोत, ज्यात पात्रता, निवड प्रक्रिया, तयारीचे महत्त्वाचे टप्पे आणि यश मिळवण्यासाठीच्या खास टिप्स यांचा समावेश असेल. वेळ अत्यंत कमी आहे, त्यामुळे तयारीला आणि अर्ज करण्याला आत्ताच सुरुवात करा!
भारतीय अंतराळ संशोधन संस्थेत (ISRO) नोकरी का करावी?
भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था (ISRO) हे केवळ भारतातीलच नव्हे, तर जगातील अग्रगण्य अंतराळ संस्थांपैकी एक आहे. चांद्रयान मोहिम, मंगळयान मोहिम, आदित्य-L1 सारख्या यशस्वी मोहिमांनी ISRO ने जागतिक स्तरावर भारताचे नाव उंचावले आहे. ISRO मध्ये वैज्ञानिक किंवा अभियंता म्हणून काम करणे म्हणजे तुम्ही थेट अत्याधुनिक तंत्रज्ञानावर, उपग्रह निर्मितीवर, रॉकेट प्रक्षेपणावर आणि अवकाश संशोधनाच्या अशा अनेक पैलूंवर काम कराल, जे मानवी कल्पनाशक्तीच्या सीमा ओलांडतात.
माझ्या ओळखीचे काही अभियंते ISRO मध्ये काम करतात. त्यापैकी एक मित्र, जो उपग्रह डिझाइन टीमचा भाग आहे, तो नेहमी सांगतो, “ISRO मध्ये काम करणे म्हणजे दररोज नवीन आव्हान स्वीकारणे आणि त्याला यशस्वीपणे पूर्ण करणे. इथे कामाचे वातावरण खूप प्रेरणादायी आहे. देशासाठी काहीतरी भव्य आणि अद्भुत करत आहोत, ही भावना खूप समाधान देते. शिवाय, अत्याधुनिक सुविधा आणि जागतिक दर्जाच्या तज्ञांसोबत काम करण्याची संधी मिळते.” ISRO मध्ये नोकरी म्हणजे केवळ व्यावसायिक वाढ नव्हे, तर देशाच्या प्रगतीत सक्रिय सहभाग घेण्याची आणि स्वतःला एका महान उद्दिष्टाशी जोडण्याची संधी आहे.
ISRO Scientist/Engineer 2025: महत्त्वाचे तपशील
- भर्ती बोर्ड / संस्था: भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था (Indian Space Research Organisation – ISRO) / रिक्रूटमेंट आणि असेसमेंट सेंटर (Recruitment and Assessment Centre – RAC)
- पदाचे नाव: वैज्ञानिक/अभियंता ‘B’ (Scientist/Engineer ‘B’). (हे पद सामान्यतः इलेक्ट्रॉनिक्स, मेकॅनिकल, कॉम्प्युटर सायन्स, सिव्हिल, इलेक्ट्रिकल आणि इतर संबंधित अभियांत्रिकी शाखांसाठी असते.)
- एकूण जागा: 152
- अर्ज करण्याची शेवटची तारीख: 04 जुलै 2025
- अधिकृत वेबसाइट व माहितीसाठी: rac.gov.in
पात्रता निकष: तुम्ही अर्ज करण्यास पात्र आहात का?
ISRO मध्ये वैज्ञानिक/अभियंता ‘B’ पदासाठी पात्रता निकष अत्यंत महत्त्वाचे असतात आणि ते कठोरपणे पाळले जातात. अर्ज करण्यापूर्वी, तुम्ही हे निकष पूर्ण करता का, हे तपासणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. अधिकृत जाहिरात (Notification) काळजीपूर्वक वाचणे अनिवार्य आहे. सर्वसाधारणपणे खालील निकष विचारात घेतले जातात:
- शैक्षणिक पात्रता:
- B.E./B.Tech. किंवा समकक्ष पदवी: संबंधित अभियांत्रिकी शाखेतील (उदा. इलेक्ट्रॉनिक्स अँड कम्युनिकेशन इंजिनीअरिंग, मेकॅनिकल इंजिनीअरिंग, कॉम्प्युटर सायन्स अँड इंजिनीअरिंग, सिव्हिल इंजिनीअरिंग, इलेक्ट्रिकल इंजिनीअरिंग, एरोस्पेस इंजिनीअरिंग, इत्यादी) प्रथम श्रेणीमध्ये पदवी असणे आवश्यक आहे.
- किमान गुण: सामान्यतः पदवी परीक्षेत किमान 65% एकूण गुण किंवा CGPA 6.84/10 असणे अनिवार्य असते. आरक्षित प्रवर्गासाठी (SC/ST) यामध्ये काही प्रमाणात सूट असू शकते.
- उत्तीर्ण वर्ष: काहीवेळा अधिसूचनेमध्ये पदवी कोणत्या वर्षापर्यंत पूर्ण झालेली असावी, याचा उल्लेख असतो.
- वयोमर्यादा:
- सामान्यतः 28 वर्षे (अर्ज करण्याच्या शेवटच्या तारखेनुसार).
- शासनाच्या नियमांनुसार अनुसूचित जाती/जमाती (SC/ST) आणि इतर मागासवर्गीय (OBC) उमेदवारांना वयोमर्यादेत सूट मिळते (SC/ST साठी 5 वर्षे, OBC साठी 3 वर्षे). दिव्यांग उमेदवारांसाठीही नियमानुसार सवलती उपलब्ध असतात.
- राष्ट्रीयत्व: भारतीय नागरिक असणे बंधनकारक आहे.
तुम्ही हे निकष पूर्ण करत असाल आणि अंतराळ संशोधनात करिअर घडवण्याची महत्त्वाकांक्षा असेल, तर ही संधी तुमच्यासाठी निश्चितच योग्य आहे.
निवड प्रक्रिया
ISRO मध्ये वैज्ञानिक/अभियंता ‘B’ पदासाठी निवड प्रक्रिया अत्यंत कठोर आणि स्पर्धात्मक असते, ज्यात गुणवत्ता आणि तांत्रिक ज्ञानाला सर्वोच्च प्राधान्य दिले जाते. निवड प्रक्रिया सामान्यतः खालील टप्प्यांमध्ये पूर्ण होते:
1. लेखी परीक्षा (Written Test)
हा निवड प्रक्रियेतील पहिला आणि महत्त्वाचा टप्पा असतो. ही एक वस्तुनिष्ठ प्रकारची (Objective Type) परीक्षा असते, ज्यात मुख्यतः उमेदवाराच्या संबंधित अभियांत्रिकी शाखेतील तांत्रिक ज्ञानाची सखोल चाचणी घेतली जाते. या परीक्षेचा अभ्यासक्रम हा तुमच्या B.E./B.Tech. च्या अभ्यासक्रमावर आधारित असतो. यात नकारात्मक गुण (Negative Marking) प्रणाली लागू असते. लेखी परीक्षेत मिळालेल्या गुणांच्या आधारे उमेदवारांची मुलाखतीसाठी निवड केली जाते. मुलाखतीसाठी बोलावल्या जाणाऱ्या उमेदवारांची संख्या रिक्त पदांच्या विशिष्ट पटीत (उदा. 1:10) असते.
2. मुलाखत (Interview)
लेखी परीक्षेत पात्र ठरलेल्या उमेदवारांना मुलाखतीसाठी बोलावले जाते. ISRO ची मुलाखत ही उमेदवाराच्या तांत्रिक ज्ञानाची, समस्या सोडवण्याच्या क्षमतेची, विश्लेषणात्मक कौशल्याची, आत्मविश्वास, संवाद कौशल्ये आणि दबाव हाताळण्याच्या क्षमतेची कसून चाचणी घेते. मुलाखतीत पॅनेलमध्ये संबंधित क्षेत्रातील तज्ञ आणि वरिष्ठ वैज्ञानिक/अभियंते असतात. मुलाखतीमध्ये तुमच्या अभियांत्रिकीच्या मूलभूत संकल्पना, तुमच्या प्रकल्पांचा अनुभव आणि अंतराळ तंत्रज्ञानातील तुमच्या आवडीबद्दल प्रश्न विचारले जाऊ शकतात. मुलाखत हा निवडीचा सर्वात निर्णायक टप्पा असतो.
3. वैद्यकीय तपासणी (Medical Examination)
मुलाखतीत यशस्वी झालेल्या उमेदवारांची ISRO च्या निर्धारित वैद्यकीय मानकांनुसार वैद्यकीय तपासणी केली जाते. यामध्ये उमेदवाराचे शारीरिक आणि मानसिक आरोग्य तपासले जाते, कारण अंतराळ संशोधनाशी संबंधित कामांसाठी विशिष्ट शारीरिक क्षमता आवश्यक असतात. या तपासणीत पात्र ठरल्यासच उमेदवाराची अंतिम निवड केली जाते.
अंतिम निवड ही प्रामुख्याने मुलाखतीतील कामगिरीवर आधारित असते. लेखी परीक्षा केवळ मुलाखतीसाठी पात्र होण्यासाठी वापरली जाते.
तयारी कशी कराल? यशासाठीचे प्रभावी उपाय
ISRO मध्ये वैज्ञानिक/अभियंता म्हणून निवड होणे हे अनेक उमेदवारांचे स्वप्न असते आणि त्यासाठी कठोर परिश्रम व योग्य रणनीती आवश्यक आहे. तुमच्याकडे अर्ज करण्यासाठी आणि तयारीसाठी अत्यंत कमी वेळ उरला आहे, त्यामुळे खालील टिप्सचा वापर करून तातडीने तयारी सुरू करा:
- अभ्यासक्रमाचे सखोल विश्लेषण: सर्वात आधी, तुम्ही अर्ज करत असलेल्या विशिष्ट अभियांत्रिकी शाखेसाठी ISRO ने दिलेला अधिकृत अभ्यासक्रम (Syllabus) काळजीपूर्वक वाचा. प्रत्येक विषयातील महत्त्वाचे घटक आणि त्यावरील गुणदान समजून घ्या.
- अभियांत्रिकीच्या मूलभूत संकल्पनांवर प्रभुत्व: ISRO च्या परीक्षेमध्ये तुमच्या संबंधित अभियांत्रिकी शाखेतील मूलभूत संकल्पनांवर जास्त भर असतो. त्यामुळे, तुमच्या B.E./B.Tech. च्या अभ्यासक्रमातील प्रत्येक विषयाच्या मूलभूत गोष्टी, सिद्धांत आणि त्यांच्या उपयोगाची सखोल माहिती करून घ्या. पुस्तकी ज्ञानासोबतच व्यावहारिक दृष्टिकोन ठेवणे महत्त्वाचे आहे.
- महत्त्वाची संदर्भ पुस्तके: प्रत्येक अभियांत्रिकी विषयासाठी काही प्रमाणित संदर्भ पुस्तके असतात. ती पुस्तके व्यवस्थित वाचा आणि त्यातील उदाहरणे व समस्या सोडवा. जुन्या विद्यार्थ्यांकडून किंवा प्राध्यापकांकडून योग्य पुस्तकांबद्दल माहिती मिळवा.
- मागील वर्षांच्या प्रश्नपत्रिकांचा अभ्यास: ISRO / RAC च्या मागील वर्षांच्या वैज्ञानिक/अभियंता पदांच्या प्रश्नपत्रिका सोडवणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. यातून तुम्हाला परीक्षेचा नमुना, प्रश्नांचा प्रकार, प्रश्नांची काठीण्य पातळी आणि वेळेचे व्यवस्थापन याची चांगली कल्पना येईल. RAC च्या वेबसाइटवर काही नमुना प्रश्नपत्रिका उपलब्ध असतात.
- मॉक टेस्टचा नियमित सराव: नियमितपणे ऑनलाइन मॉक टेस्ट सोडवा. यामुळे तुमचा आत्मविश्वास वाढेल, वेळेचे व्यवस्थापन अधिक चांगले होईल आणि चुका सुधारण्याची संधी मिळेल. मिळालेल्या गुणांचे लगेच विश्लेषण करा आणि जिथे कमी पडत आहात, तिथे अधिक सराव करा.
- मुलाखतीची तयारी: ISRO च्या निवडीमध्ये मुलाखत हा अत्यंत महत्त्वाचा टप्पा आहे (कारण अंतिम निवड मुलाखतीवर आधारित असते). त्यामुळे लेखी परीक्षेच्या तयारीसोबतच मुलाखतीची तयारी सुरू करा. तुमच्या अभियांत्रिकीच्या प्रत्येक मूलभूत संकल्पनेबद्दल आत्मविश्वासपूर्वक बोलता आले पाहिजे. तुमच्या पदवी प्रकल्पाबद्दल (Project) सखोल माहिती करून घ्या. मित्रांसोबत किंवा शिक्षकांसोबत मॉक मुलाखतीचा सराव करा. ISRO च्या वेगवेगळ्या मोहिमा, त्यांचे उद्देश आणि त्यातील तांत्रिक पैलूंबद्दल सामान्य माहिती ठेवा.
- चालू घडामोडी आणि अंतराळ क्षेत्रातील विकास: ISRO च्या नवीनतम मोहिमा, प्रक्षेपण, उपग्रह आणि अंतराळ तंत्रज्ञानातील जागतिक स्तरावरील घडामोडींबद्दल अद्ययावत रहा. यामुळे मुलाखतीत तुम्हाला अधिक आत्मविश्वास येईल आणि तुमचे ज्ञान प्रदर्शित होईल.
- आरोग्याची काळजी घ्या: कठोर तयारी करताना मानसिक आणि शारीरिक आरोग्य चांगले राखणे महत्त्वाचे आहे. पौष्टिक आहार घ्या, पुरेशी झोप घ्या आणि नियमितपणे हलका व्यायाम करा. यामुळे तुमचा अभ्यास अधिक प्रभावी होईल.
- आत्मविश्वास आणि सकारात्मकता: ISRO सारख्या संस्थेत काम करण्याचे स्वप्न पाहताना आत्मविश्वास खूप महत्त्वाचा आहे. सकारात्मक दृष्टिकोन ठेवा आणि तुमच्या मेहनतीवर विश्वास ठेवा.
ISRO मध्ये वैज्ञानिक/अभियंता म्हणून काम करण्याचे फायदे आणि आव्हाने
ISRO मध्ये वैज्ञानिक/अभियंता म्हणून काम करणे हे केवळ एक करिअर नाही, तर एक जीवनशैली आहे. त्याचे काही फायदे आणि आव्हाने खालीलप्रमाणे:
फायदे:
- उत्कृष्ट संधी आणि जागतिक ओळख: जगातील आघाडीच्या अंतराळ संस्थांपैकी एकामध्ये काम करण्याची संधी मिळते, ज्यामुळे आंतरराष्ट्रीय स्तरावर तुमची ओळख निर्माण होते.
- आकर्षक वेतन आणि भत्ते: ISRO कर्मचाऱ्यांना सातव्या वेतन आयोगानुसार खूप चांगले वेतन आणि इतर सरकारी भत्ते मिळतात (उदा. महागाई भत्ता, घरभाडे भत्ता, वैद्यकीय सुविधा, निवासस्थान सुविधा).
- अत्याधुनिक तंत्रज्ञान आणि संशोधन: तुम्हाला अत्याधुनिक प्रयोगशाळा, उपकरणे आणि तंत्रज्ञानावर काम करण्याची संधी मिळते. सतत नवीन संशोधन आणि विकासामध्ये सहभागी होता येते.
- नोकरीची सुरक्षितता आणि सन्मान: ही एक केंद्र सरकारच्या अखत्यारीतील प्रतिष्ठित संस्था असल्याने नोकरीची उच्च सुरक्षितता आणि समाजात प्रचंड आदर मिळतो.
- करिअर ग्रोथ आणि शिक्षण: ISRO कर्मचाऱ्यांसाठी सतत प्रशिक्षण, उच्च शिक्षणासाठी प्रोत्साहन आणि पदोन्नतीच्या उत्कृष्ट संधी उपलब्ध असतात.
- देशसेवेचे समाधान: देशाच्या अंतराळ कार्यक्रमात थेट योगदान देत असल्याचा आणि देशाचा गौरव वाढवत असल्याचा अफाट समाधान मिळतो.
आव्हाने:
- अत्यंत स्पर्धात्मक प्रवेश: निवड प्रक्रिया अत्यंत कठीण आणि स्पर्धात्मक असते, कारण देशभरातील सर्वोत्कृष्ट प्रतिभा यासाठी प्रयत्न करते.
- उच्च कार्यक्षमतेची अपेक्षा: अंतराळ संशोधनाचे काम अत्यंत गंभीर आणि उच्च अचूकतेचे असल्याने, कामात कोणत्याही चुकीला वाव नसतो. उच्च कार्यक्षमतेची आणि समर्पणाची अपेक्षा असते.
- कामाचा ताण आणि डेडलाईन: प्रकल्पांचे स्वरूप आणि महत्त्वाच्या मोहिमांच्या डेडलाईनमुळे कामाचा ताण अधिक असू शकतो. काही वेळा जास्त तास काम करावे लागते.
- बदलीची शक्यता: ISRO ची केंद्रे देशभरात (उदा. बेंगळूरु, तिरुवनंतपुरम, अहमदाबाद, श्रीहरिकोटा) असल्याने कामाच्या गरजेनुसार बदली होऊ शकते.
- गोपनीयता: अंतराळ संशोधनाशी संबंधित अनेक माहिती संवेदनशील असल्याने कडक गोपनीयतेचे नियम पाळावे लागतात.
या आव्हानांना सामोरे जाण्यासाठी समर्पण, कठोर परिश्रम, शिकण्याची तीव्र इच्छा आणि टीमवर्कची भावना असणे महत्त्वाचे आहे.
निष्कर्ष: शेवटचे काही दिवस बाकी, ही अनमोल संधी गमावू नका!
भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था (ISRO) द्वारे वैज्ञानिक/अभियंता ‘B’ पदांसाठी निघालेली 152 जागांची ही भरती तुमच्यासाठी अंतराळ क्षेत्रात करिअर घडवण्याची एक अनमोल संधी आहे. अर्ज करण्याची शेवटची तारीख 04 जुलै 2025 आहे. तुमच्याकडे आता फक्त काही मोजकेच दिवस उरले आहेत! त्यामुळे, जर तुम्हाला देशाच्या अंतराळ कार्यक्रमाचा भाग व्हायचं असेल, विज्ञानाच्या सर्वोच्च शिखरावर काम करायचं असेल आणि एक स्थिर व सन्मानजनक जीवन जगायचं असेल, तर एकही क्षण वाया न घालवता आजच https://rac.gov.in/ या अधिकृत वेबसाइटवरील भरती विभागाला भेट द्या आणि आपला अर्ज सादर करा.
लक्षात ठेवा, वेळेचे महत्त्व ओळखून तातडीने तयारीला लागणे आणि अर्ज करणे हे यशाचे पहिले पाऊल आहे. स्वतःवर विश्वास ठेवा, उपलब्ध वेळेचा पुरेपूर वापर करा आणि अथक परिश्रम करा. ही अनमोल संधी गमावू नका!
तुमच्या उज्ज्वल भविष्यासाठी खूप खूप शुभेच्छा!
हे हि वाचा: SSC CGL Recruitment 2025: पदवीधरांसाठी 14582 सरकारी नोकऱ्या!
सामान्य प्रश्नोत्तर (FAQ)
Q1: ISRO Scientist/Engineer Recruitment 2025 साठी अर्ज करण्याची शेवटची तारीख काय आहे?
A1: ISRO Scientist/Engineer Recruitment 2025 साठी अर्ज करण्याची शेवटची तारीख 04 जुलै 2025 आहे.
Q2: या भरतीमध्ये एकूण किती जागा उपलब्ध आहेत?
A2: या भरतीमध्ये एकूण 152 वैज्ञानिक/अभियंता ‘B’ जागा उपलब्ध आहेत.
Q3: वैज्ञानिक/अभियंता ‘B’ पदासाठी किमान शैक्षणिक पात्रता काय आहे?
A3: संबंधित अभियांत्रिकी शाखेत (उदा. इलेक्ट्रॉनिक्स, मेकॅनिकल, कॉम्प्युटर सायन्स) B.E./B.Tech. किंवा समकक्ष पदवी किमान 65% गुणांसह (किंवा CGPA 6.84/10) असणे आवश्यक आहे.
Q4: ISRO ची निवड प्रक्रिया कशी असते?
A4: निवड प्रक्रिया सामान्यतः लेखी परीक्षा (Written Test) आणि त्यानंतर मुलाखत (Interview) तसेच वैद्यकीय तपासणी अशा टप्प्यांमध्ये होते. अंतिम निवड मुलाखतीतील कामगिरीवर आधारित असते.
Q5: ISRO वैज्ञानिक/अभियंता परीक्षेत कोणत्या विषयांवर प्रश्न विचारले जातात?
A5: लेखी परीक्षेत प्रामुख्याने संबंधित अभियांत्रिकी शाखेतील तांत्रिक ज्ञानावर आधारित प्रश्न विचारले जातात.
Q6: ISRO मध्ये वैज्ञानिक/अभियंता म्हणून नोकरी करण्याचे मुख्य फायदे काय आहेत?
A6: उत्कृष्ट करिअर संधी, आकर्षक वेतन व भत्ते, अत्याधुनिक तंत्रज्ञान आणि संशोधनावर काम करण्याची संधी, नोकरीची सुरक्षितता आणि देशाच्या अंतराळ कार्यक्रमात योगदान देण्याचे समाधान हे प्रमुख फायदे आहेत.
Q7: अर्ज कुठे आणि कसा करावा?
A7: अर्ज ISRO च्या रिक्रूटमेंट आणि असेसमेंट सेंटर (RAC) च्या अधिकृत वेबसाइट https://rac.gov.in/ वर ऑनलाइन पद्धतीने करता येतो. वेबसाइटवर दिलेल्या सूचनांचे पालन करून अर्ज भरावा.