आले हे महाराष्ट्रातील महत्त्वाचे मसाले पीक आहे. अधिक उत्पादन आणि चांगला नफा मिळवण्यासाठी योग्य जातीची निवड आणि तिची यशस्वी लागवड करणे आवश्यक आहे. महाराष्ट्राच्या हवामानानुसार आणि बाजारपेठेतील मागणीनुसार आल्याच्या काही उत्तम आणि अधिक उत्पादन देणाऱ्या जाती खालीलप्रमाणे आहेत:
- माहीम: ही जात महाराष्ट्रात मोठ्या प्रमाणावर लागवड केली जाते. ती लवकर तयार होते आणि तिची वाढ चांगली असते. या जातीच्या आल्याचा रंग फिकट पिवळा असतो आणि तंतुमय प्रमाण कमी असते. उत्पादन क्षमता चांगली असून ती प्रति हेक्टरी 15-20 टन पर्यंत मिळू शकते.
- वरदा: ही जात अधिक उत्पादनक्षम मानली जाते. तिची लागवड खरीप आणि उन्हाळी हंगामात करता येते. या जातीच्या आल्याचा आकार मोठा असतो आणि ते कमी तिखट असते, ज्यामुळे बाजारात चांगली मागणी राहते. प्रति हेक्टरी उत्पादन 20-25 टन पर्यंत मिळू शकते.
- सुरभी: ही जात मध्यम कालावधीत तयार होते आणि तिची रोगप्रतिकारशक्ती चांगली असते. या जातीच्या आल्याचा सुगंध तीव्र असतो आणि ते औषधी गुणधर्मांसाठी ओळखले जाते. उत्पादन क्षमता 18-22 टन प्रति हेक्टरी असू शकते.
- रेवा: ही जात लवकर तयार होणारी आणि अधिक उत्पादन देणारी आहे. तिची लागवड महाराष्ट्राच्या विविध भागांमध्ये यशस्वीरित्या केली जाते. या जातीच्या आल्याचा बाहेरील रंग आकर्षक असतो आणि ते कमी तंतुमय असते. उत्पादन 16-20 टन प्रति हेक्टरी मिळू शकते.
यशस्वी लागवड:
- जमिनीची निवड आणि तयारी: आले लागवडीसाठी पाण्याचा चांगला निचरा होणारी, भुसभुशीत आणि मध्यम काळी जमीन निवडावी. जमिनीची खोल नांगरणी करून ती चांगली मळून घ्यावी.
- बेणे निवड आणि प्रक्रिया: निरोगी आणि रोगमुक्त बेणे निवडावे. बेणे 2-3 डोळ्यांचे तुकडे करून घ्यावेत आणि लागवडीपूर्वी कार्बेन्डाझिम (Carbendazim) किंवा मॅन्कोझेब (Mancozeb) सारख्या बुरशीनाशकाने प्रक्रिया करावी.
- लागवडीची वेळ आणि पद्धत: महाराष्ट्रात आल्याची लागवड साधारणपणे मे-जून महिन्यात, पावसाळ्याच्या सुरुवातीला केली जाते. लागवड सरी-वरंबा पद्धतीने करावी. दोन ओळींमधील अंतर 45-60 सें.मी. आणि दोन बेण्यांमधील अंतर 20-25 सें.मी. ठेवावे.
- खत व्यवस्थापन: माती परीक्षणानुसार खतांचा वापर करावा. लागवडीच्या वेळी प्रति हेक्टरी 20-25 टन चांगले कुजलेले शेणखत आणि 80:60:60 किलो नत्र, स्फुरद आणि पालाश द्यावे. त्यानंतर वाढीच्या अवस्थेत नत्राचा हप्ता विभागून द्यावा.
- पाणी व्यवस्थापन: आल्याच्या पिकाला नियमित आणि पुरेसे पाणी द्यावे. पावसाळ्यामध्ये पाण्याची गरज कमी असते, परंतु इतर वेळी जमिनीतील ओलावा टिकवून ठेवावा. ठिबक सिंचनाचा वापर फायदेशीर ठरू शकतो.
- अंतरमशागत: वेळोवेळी खुरपणी करून तण नियंत्रण करावे आणि आवश्यकतेनुसार मातीचा भर द्यावा, ज्यामुळे आल्याची वाढ चांगली होते.
या उत्तम जातींची निवड आणि योग्य लागवड तंत्राचा अवलंब करून शेतकरी आल्याच्या उत्पादनात वाढ करू शकतात आणि चांगला नफा मिळवू शकतात.