कोबीच्या लागवडीनंतर त्याची योग्य वेळी काढणी करणे, प्रतवारी करणे आणि प्रभावी विपणन करणे हे बाजारपेठेत चांगला भाव मिळवण्यासाठी अत्यंत महत्त्वाचे टप्पे आहेत. याकडे लक्ष दिल्यास उत्पादनाची गुणवत्ता टिकून राहते आणि जास्तीत जास्त नफा मिळवता येतो.
काढणी (Harvesting):
- कोबीची काढणी योग्य वेळी करणे महत्त्वाचे आहे. जेव्हा कोबीचे डोके पूर्णपणे विकसित होते, घट्ट होते आणि योग्य आकार घेते, तेव्हा ती काढणीसाठी तयार समजावीत.
- काढणी जास्त उशीर झाल्यास डोके फुटू शकते किंवा त्याची गुणवत्ता घटू शकते.
- काढणी नेहमी सकाळी किंवा सायंकाळच्या वेळी करावी, जेव्हा तापमान कमी असते.
- धारदार चाकू किंवा विळ्याच्या साहाय्याने देठासकट कोबीचे डोके हळूवारपणे तोडावे, ज्यामुळे त्याला इजा होणार नाही.
- काढणी केलेल्या कोबीला सावलीत ठेवावे आणि शक्य असल्यास थंड ठिकाणी साठवावे.
प्रतवारी (Grading):
प्रतवारी म्हणजे काढणी केलेल्या कोबीच्या डोक्यांना त्यांच्या आकार, वजन, रंग, घट्टपणा आणि गुणवत्तानुसार वेगळे करणे. योग्य प्रतवारी केल्यास बाजारात चांगला भाव मिळतो. खालील निकषांनुसार प्रतवारी केली जाते:
- आकार आणि वजन: लहान, मध्यम आणि मोठे अशा आकारानुसार आणि वजनानुसार डोके वेगळे करावेत.
- रंग: कोबीच्या जातीनुसार विशिष्ट रंग आणि डागविरहित डोके उच्च प्रतीचे मानले जातात.
- घट्टपणा: डोके घट्ट आणि व्यवस्थित जुळलेले असावे. विरळ किंवा मोकळी डोके कमी प्रतीची असतात.
- देठ: योग्य लांबीचा आणि हिरवागार देठ असावा.
- रोग आणि कीडमुक्त: डोके रोग आणि किडींच्या प्रादुर्भावापासून मुक्त असावे.
| प्रतवारी | निकष | बाजारभाव |
| अ (A) प्रत | मोठे आकार आणि वजन, आकर्षक रंग, घट्ट, योग्य लांबीचा देठ, डागविरहित | सर्वाधिक |
| ब (B) प्रत | मध्यम आकार आणि वजन, चांगला रंग, मध्यम घट्टपणा, योग्य देठ, किरकोळ डाग असलेले | चांगला |
| क (C) प्रत | लहान आकार आणि वजन, कमी आकर्षक रंग, कमी घट्टपणा, लहान देठ, थोडे जास्त डाग असलेले | कमी |
Export to Sheets
विक्री आणि विपणन (Sales and Marketing):
योग्य नियोजन आणि विपणन धोरणे अवलंबल्यास कोबी उत्पादक चांगला नफा कमवू शकतात:
- थेट विक्री: शक्य असल्यास थेट ग्राहकांना (उदा. आठवडी बाजार, सोसायटीमध्ये विक्री) किंवा स्थानिक रेस्टॉरंट्स आणि हॉटेलमध्ये विक्री करण्याचा प्रयत्न करा. यामुळे मध्यस्थांचे कमिशन वाचते.
- घाऊक बाजार: मोठ्या बाजारपेठेत घाऊक व्यापाऱ्यांशी संपर्क साधून मालाची विक्री करा. यासाठी बाजारभावाची माहिती असणे आवश्यक आहे.
- सहकारी संस्था: आपल्या भागातील कृषी सहकारी संस्थांच्या माध्यमातून एकत्रितपणे मालाची विक्री करण्याचा प्रयत्न करा. यामुळे चांगली सौदेबाजी करता येते.
- प्रक्रिया उद्योगांशी संपर्क: कोबीवर प्रक्रिया करणाऱ्या उद्योगांशी संपर्क साधून नियमित पुरवठा करण्याची व्यवस्था करा.
- ऑनलाइन विक्री: आजकाल ऑनलाइन प्लॅटफॉर्मच्या माध्यमातूनही भाजीपाला विक्रीची संधी उपलब्ध आहे. याचा वापर करून थेट ग्राहकांपर्यंत पोहोचता येते.
- पॅकेजिंग: आकर्षक आणि टिकाऊ पॅकेजिंग केल्यास ग्राहकांना आकर्षित करता येते आणि वाहतुकीदरम्यान नुकसान टाळता येते.
- वेळेवर पुरवठा: बाजारात मागणीनुसार आणि वेळेवर मालाचा पुरवठा करणे महत्त्वाचे आहे.
- बाजारपेठेची माहिती: बाजारभावाचा नियमित अभ्यास करा आणि त्यानुसार विक्रीची रणनीती ठरवा.
या पद्धतीने काढणी, प्रतवारी आणि प्रभावी विपणन करून कोबी उत्पादक त्यांच्या मालाला चांगला भाव मिळवू शकतात आणि अधिक नफा कमवू शकतात.