महाराष्ट्रातील विविध हवामान विभागानुसार आल्याची लागवड योग्य वेळी आणि योग्य पद्धतीने केल्यास चांगले उत्पादन मिळू शकते. खालील माहितीनुसार आपण आपल्या भागातील हवामानानुसार लागवडीचे नियोजन करू शकता:
लागवडीची वेळ:
- खरीप हंगाम (जून-जुलै): हा आल्याच्या लागवडीसाठी महाराष्ट्रातील प्रमुख हंगाम आहे. पावसाळ्याच्या सुरुवातीला, जेव्हा जमिनीमध्ये चांगला ओलावा असतो, तेव्हा लागवड करणे उत्तम असते. या काळात तापमान आणि आर्द्रता आल्याच्या वाढीसाठी अनुकूल असते.
- उन्हाळी हंगाम (फेब्रुवारी-मार्च): काही भागांमध्ये, जिथे पाण्याची सोय उपलब्ध आहे, उन्हाळी हंगामात देखील आल्याची लागवड केली जाते. मात्र, या काळात नियमित आणि पुरेसे पाणी देणे आवश्यक असते. लवकर लागवड केल्यास पावसाळ्याचा फायदा पिकाला मिळतो.
लागवडीची पद्धत:
- जमीन तयार करणे:
- आल्यासाठी मध्यम ते भारी, पाण्याचा चांगला निचरा होणारी जमीन निवडावी.
- जमिनीची दोन ते तीन वेळा नांगरणी करून ती भुसभुशीत करावी.
- शेवटच्या नांगरणीपूर्वी प्रति हेक्टरी 20-25 टन चांगले कुजलेले शेणखत जमिनीत मिसळावे.
- जमीन सपाट करून वाफे किंवा सरी-वरंबे तयार करावेत.
- बेणे निवड आणि प्रक्रिया:
- चांगल्या प्रतीचे, निरोगी आणि रोगमुक्त बेणे निवडावे.
- बेण्याचे 2-3 डोळ्यांचे तुकडे करावेत. प्रत्येक तुकड्यात किमान एक निरोगी डोळा असावा.
- बेण्यांना बुरशीनाशकाची (उदा. कार्बेन्डाझिम) प्रक्रिया करावी, ज्यामुळे रोगांपासून संरक्षण मिळते.
- लागवड:
- तयार केलेल्या सरी-वरंब्यांवर किंवा वाफ्यांमध्ये बेण्यांची लागवड करावी.
- दोन ओळींमधील अंतर 45-60 सें.मी. आणि दोन बेण्यांमधील अंतर 20-25 सें.मी. ठेवावे.
- बेणे जमिनीत 5-7 सें.मी. खोल लावावे आणि हलके पाणी द्यावे.
- पाणी व्यवस्थापन:
- लागवडीनंतर लगेच पाणी द्यावे.
- खरीप हंगामात पावसाच्या प्रमाणानुसार पाण्याची गरज ठरवावी. पावसाचा खंड पडल्यास पाणी द्यावे.
- उन्हाळी हंगामात नियमितपणे 8-10 दिवसांच्या अंतराने पाणी द्यावे. ठिबक सिंचनाचा वापर केल्यास पाण्याची बचत होते.
- खत व्यवस्थापन:
- लागवडीच्या वेळी मूलभूत खतांचा डोस द्यावा (नत्र:स्फुरद:पालाश – 80:60:60 किलो प्रति हेक्टरी).
- लागवडीनंतर 45 आणि 90 दिवसांनी नत्राचा हप्ता विभागून द्यावा.
- जमिनीच्या प्रकारानुसार आणि पिकाच्या वाढीनुसार खतांच्या प्रमाणात बदल करता येतो.
- अंतरमशागत:
- लागवडीनंतर 2-3 महिन्यांपर्यंत नियमितपणे खुरपणी करून तण नियंत्रण करावे.
- पिकाला आधार देण्यासाठी आणि मुळांची वाढ चांगली होण्यासाठी आवश्यकतेनुसार मातीचा भर द्यावा.
या पद्धतीने महाराष्ट्रातील हवामानानुसार योग्य वेळी आणि योग्य पद्धतीने आल्याची लागवड केल्यास शेतकरी निश्चितच चांगले उत्पादन घेऊ शकतात.