टोमॅटोच्या लागवडीनंतर त्याची काढणी, प्रतवारी आणि योग्य पॅकेजिंग हे बाजारपेठेत चांगला भाव मिळवण्यासाठी अत्यंत महत्त्वाचे टप्पे आहेत. याकडे दुर्लक्ष केल्यास उत्पादनाची गुणवत्ता आणि किंमत कमी होऊ शकते.
काढणी (Harvesting):
- टोमॅटोची काढणी त्याच्या वापराच्या उद्देशानुसार आणि बाजारपेठेतील मागणीनुसार केली जाते.
- दूरच्या बाजारपेठेसाठी: फळे पूर्णपणे पिकण्यापूर्वी, म्हणजे जेव्हा ती हिरवीगार रंगाची असून त्यावर थोडासा लालसरपणा येऊ लागतो, तेव्हा काढणी करावी. अशा फळांना वाहतुकीदरम्यान कमी नुकसान होते.
- स्थानिक बाजारपेठेसाठी आणि थेट विक्रीसाठी: फळे पूर्णपणे लाल आणि पिकलेली असताना काढणी करावी. मात्र, ती जास्त मऊ नसावीत.
- काढणी नेहमी सकाळी किंवा सायंकाळच्या वेळी करावी, जेव्हा तापमान कमी असते.
- फळे हळूवारपणे तोडावीत, ज्यामुळे त्यांना इजा होणार नाही. देठ (stem) सोबत फळे तोडल्यास ती जास्त काळ टिकतात.
- काढणी केलेल्या फळांना सावलीत ठेवावे.
प्रतवारी (Grading):
प्रतवारी म्हणजे काढणी केलेल्या टोमॅटोच्या फळांना त्यांच्या आकार, रंग, आणि गुणवत्तानुसार वेगळे करणे. योग्य प्रतवारी केल्यास बाजारात चांगला भाव मिळतो. खालील निकषांनुसार प्रतवारी केली जाते:
- आकार: लहान, मध्यम आणि मोठे अशा आकारानुसार फळे वेगळी करावीत.
- रंग: पूर्ण लाल, अर्धवट लाल आणि हिरवट रंगाच्या फळांना वेगळे करावे.
- गुणवत्ता: डागविरहित, रोगमुक्त आणि एकसारख्या आकाराच्या फळांना चांगल्या प्रतीमध्ये ठेवावे. खराब, फुटलेली किंवा किडलेली फळे वेगळी करावीत.
| प्रतवारी | निकष | बाजारभाव |
| अ (A) प्रत | मोठे आकार, पूर्ण लाल रंग, डागविरहित | सर्वाधिक |
| ब (B) प्रत | मध्यम आकार, चांगला रंग, किरकोळ डाग असलेले | मध्यम |
| क (C) प्रत | लहान आकार, कमी रंग, जास्त डाग असलेले | कमी |
| खराब प्रत | फुटलेली, किडलेली फळे | कमी किंवा विक्रीयोग्य नसलेली |
Export to Sheets
योग्य पॅकेजिंग (Proper Packaging):
पॅकेजिंगचा उद्देश टोमॅटोची वाहतूक आणि साठवणूक सुरक्षित करणे हा असतो. योग्य पॅकेजिंगमुळे फळांना कमी नुकसान होते आणि ती ताजी राहतात, ज्यामुळे चांगला भाव मिळतो.
- क्रेटेड (Crates): प्लास्टिक किंवा लाकडी क्रेट्सचा वापर करणे उत्तम आहे. यांमुळे फळांना हवा खेळती राहते आणि दाब येत नाही.
- कार्डबोर्ड बॉक्स (Cardboard Boxes): मजबूत कार्डबोर्ड बॉक्सचा वापर देखील करता येतो. बॉक्समध्ये फळे व्यवस्थित मांडावीत आणि जास्त गर्दी करू नये.
- जाळीदार पिशव्या (Net Bags): कमी अंतरावर वाहतूक आणि स्थानिक विक्रीसाठी जाळीदार पिशव्यांचा वापर करता येतो.
- पॅकेजिंग करताना फळांच्या खाली आणि वर कागद किंवा धान्याचा भुसा (paddy straw) यांचा थर द्यावा, ज्यामुळे फळांना इजा होणार नाही.
- पॅकेजिंगवर उत्पादकाचे नाव, प्रतवारी आणि वजनाची माहिती स्पष्टपणे नमूद करावी.
या पद्धतीने काढणी, प्रतवारी आणि योग्य पॅकेजिंग केल्यास शेतकरी त्यांच्या टोमॅटो उत्पादनाला बाजारपेठेत चांगला भाव मिळवू शकतात आणि नफ्यात वाढ करू शकतात.