मुंबई, 24 ऑक्टोबर 2024: हृदयाघात हा आजच्या काळातील एक प्रमुख आरोग्य समस्या बनत चालली आहे. हृदयाघात होण्याची शक्यता कमी करण्यासाठी आपण काही बदल करू शकतो. जाणून घ्या हृदयाघात झाला तर काय करावं.
हृदयाघात म्हणजे काय?
हृदयाघात हा एक वैद्यकीय परिस्थिती आहे ज्यामध्ये हृदयाच्या स्नायूंना रक्तपुरवठा कमी होतो किंवा थांबतो. हे बहुतेकदा हृदयाच्या धमनींमध्ये अडथळा निर्माण झाल्यामुळे होते. हृदयाघात हा एक गंभीर परिस्थिती असू शकतो आणि जर वेळीच उपचार केला नाही तर मृत्यू होऊ शकतो.
हृदयाघात होण्याची कारणे
हृदयाघात होण्याची अनेक कारणे असू शकतात, त्यात काही प्रमुख कारणे म्हणजे:
- धमनी कठोरता (Atherosclerosis): धमनी कठोरता ही हृदयाघात होण्याचे प्रमुख कारण आहे. या परिस्थितीत धमन्यांच्या भित्तींवर प्लेक (Plaque) साचते, ज्यामुळे रक्त प्रवाह कमी होतो आणि हृदयाच्या स्नायूंना रक्तपुरवठा कमी होतो.
- उच्च रक्तदाब: उच्च रक्तदाब ही धमनी कठोरतेचे प्रमुख कारण आहे.
- उच्च कोलेस्ट्रॉल: उच्च कोलेस्ट्रॉल देखील धमनी कठोरतेचे कारण आहे.
- धूम्रपान: धूम्रपान धमनी कठोरतेचे कारण आहे आणि हृदयाघात होण्याची शक्यता वाढवते.
- मधुमेह: मधुमेह देखील धमनी कठोरतेचे कारण आहे आणि हृदयाघात होण्याची शक्यता वाढवते.
- वजन जास्त: वजन जास्त असणे उच्च रक्तदाब, उच्च कोलेस्ट्रॉल आणि मधुमेह यांच्याशी संबंधित आहे, ज्यामुळे हृदयाघात होण्याची शक्यता वाढते.
- तणाव: तणाव देखील हृदयाघात होण्याची शक्यता वाढवतो.
- वंशपरंपरा: हृदयाघात होण्याची शक्यता देखील वंशपरंपरेतून मिळू शकते.
हृदयाघात होण्याची लक्षणे
हृदयाघात होण्याची लक्षणे वेगवेगळ्या व्यक्तींमध्ये वेगवेगळी असू शकतात, परंतु काही सामान्य लक्षणे म्हणजे:
- छातीत दाब किंवा अस्वस्थता
- छातीत वेदना किंवा जळजळ
- वेदना हात, खांदा, जबडा, गळा किंवा पाठीवर जाऊ शकते
- घशात किंवा डोक्यात चक्कर येणे किंवा प्रकाश फटकणे
- उलट्या होणे
- थंड घाम येणे
- थकवा
- अंगठ्यांच्या मध्ये वेदना होणे
जर तुम्हाला हृदयाघात होण्याची शक्यता वाटत असेल तर ताबडतोब डॉक्टरांच्या संपर्कात या.
हृदयाघात झाला तर काय करावं?
जर तुम्हाला किंवा तुमच्या आजूबाजूच्या कुणाला हृदयाघात झाला असे वाटत असेल तर ताबडतोब खालील पाऊले उचला:
- ताबडतोब 112 डायल करा किंवा जवळच्या रुग्णालयात संपर्क साधा.
- व्यक्तीला शांत ठेवा आणि त्यांच्यासाठी आराम करण्याची व्यवस्था करा.
- व्यक्तीला एस्पिरिन चघला द्या, जर त्यांना एस्पिरिनचा कोणताही अॅलर्जी नसेल तर.
- व्यक्तीला नायट्रोग्लिसरीन दिली जाऊ शकते, जर ते त्यांच्या डॉक्टरांकडून नियुक्त केले असेल तर.
- जर व्यक्तीचे हृदय थांबले असेल तर CPR (Cardiopulmonary Resuscitation) करा.
हृदयाघात होण्याची शक्यता कमी करण्यासाठी काय करावं?
हृदयाघात होण्याची शक्यता कमी करण्यासाठी तुम्ही काही बदल करू शकता, त्यात काही प्रमुख बदल म्हणजे:
- स्वस्थ आहार खा: स्वस्थ आहार खाल्याने तुमचे कोलेस्ट्रॉल आणि रक्तदाब नियंत्रणात ठेवण्यास मदत होईल.
- व्यायाम करा: व्यायाम करणे तुमच्या हृदयाच्या आरोग्यासाठी चांगले आहे.
- धूम्रपान बंद करा: धूम्रपान बंद करणे तुमच्या हृदयाच्या आरोग्यासाठी चांगले आहे.
- वजन नियंत्रणात ठेवा: वजन नियंत्रणात ठेवणे तुमच्या हृदयाच्या आरोग्यासाठी चांगले आहे.
- तणाव व्यवस्थापित करा: तणाव व्यवस्थापित करणे तुमच्या हृदयाच्या आरोग्यासाठी चांगले आहे.
- नियमितपणे डॉक्टरांच्या संपर्कात रहा: नियमितपणे डॉक्टरांच्या संपर्कात राहणे तुमच्या हृदयाच्या आरोग्यासाठी चांगले आहे.
प्रश्न 1: हृदयाघात किती वेळापर्यंत सुरू राहू शकतो?
उत्तर: हृदयाघात किती वेळापर्यंत सुरू राहू शकतो हे वेगवेगळ्या व्यक्तींमध्ये वेगवेगळे असू शकते. काही व्यक्तींना काही मिनिटांपासून तासांपर्यंत वेदना होऊ शकते.
प्रश्न 2: हृदयाघात झाल्यानंतर व्यक्तीचे जीवन कसे असते?
उत्तर: हृदयाघात झाल्यानंतर व्यक्तीचे जीवन कसे असते हे त्यांच्या हृदयाच्या क्षति किती गंभीर आहे यावर अवलंबितो. काही व्यक्तींना हृदयाची अपयश होऊ शकते, तर काही व्यक्ती सामान्य जीवन जगू शकतात.
प्रश्न 3: हृदयाघात झाल्यानंतर व्यक्तीला काय काळजी घ्यावी लागते?
उत्तर: हृदयाघात झाल्यानंतर व्यक्तीला काय काळजी घ्यावी लागते हे त्यांच्या हृदयाच्या क्षति किती गंभीर आहे यावर अवलंबितो. डॉक्टर त्यांना विशिष्ट उपचार आणि जीवनशैली बदल सुचवू शकतात.
प्रश्न 4: हृदयाघात झाल्यानंतर व्यक्तीला काम करू शकतो का?
उत्तर: हृदयाघात झाल्यानंतर व्यक्तीला काम करू शकतो का हे त्यांच्या हृदयाच्या क्षति किती गंभीर आहे यावर अवलंबितो. डॉक्टर त्यांना काम करण्याची परवानगी देण्यापूर्वी त्यांच्या हृदयाचे मूल्यांकन करू शकतात.
प्रश्न 5: हृदयाघात झाल्यानंतर व्यक्तीला लैंगिक संबंध ठेवू शकतो का?
उत्तर: हृदयाघात झाल्यानंतर व्यक्तीला लैंगिक संबंध ठेवू शक