कोबी (Cabbage) हे महाराष्ट्रातील महत्त्वाचे भाजीपाला पीक असून, योग्य जातीची निवड आणि आधुनिक लागवड तंत्राचा अवलंब केल्यास अधिक उत्पादन मिळू शकते. खालील काही अधिक उत्पादनक्षम कोबीच्या जाती आणि त्यांची लागवड तंत्रे दिली आहेत:
- गोल्डन एकर (Golden Acre): ही लवकर तयार होणारी जात असून लागवडीनंतर सुमारे ५०-६० दिवसांत काढणीसाठी तयार होते. तिची पाने हिरवीगार आणि डोके मध्यम आकाराचे, घट्ट व गोलसर असते. कमी कालावधीत उत्पादन देणारी असल्याने एका वर्षात दोन ते तीन वेळा लागवड करणे शक्य होते.
- लागवड तंत्र: रोपवाटिकेमध्ये बेणे तयार करून ४५ x ३० सें.मी. अंतरावर लागवड करावी.
- पुसा ड्रम हेड (Pusa Drum Head): ही मध्यम कालावधीत (७०-८० दिवस) तयार होणारी जात आहे. तिची पाने मोठी आणि डोके मोठे, चपटे व घट्ट असते. ही जात अधिक उत्पादनक्षम असून वाहतुकीसाठी चांगली आहे.
- लागवड तंत्र: ६० x ४५ सें.मी. अंतरावर लागवड करावी.
- कोपेनहेगन मार्केट (Copenhagen Market): ही मध्यम ते उशिरा (८०-९० दिवस) तयार होणारी जात आहे. तिची डोके मध्यम आकाराची, अंडाकृती व अतिशय घट्ट असते. थंड हवामानासाठी ही जात अधिक उपयुक्त आहे.
- लागवड तंत्र: ६० x ४५ सें.मी. अंतरावर लागवड करावी.
- ग्रीन बॉल (Green Ball): ही लवकर तयार होणारी (५५-६० दिवस) जात असून तिची डोके लहान, गोल आणि आकर्षक हिरव्या रंगाची असते. ही जात घरगुती बागांसाठी आणि लवकर उत्पादनासाठी चांगली आहे.
- लागवड तंत्र: ४५ x ३० सें.मी. अंतरावर लागवड करावी.
- एन एस – ६० (NS – 60): ही संकरित जात असून तिची डोके मोठी, घट्ट आणि आकर्षक रंगाची असते. तिची उत्पादन क्षमता चांगली असून ती विविध हवामानाला जुळवून घेते.
- लागवड तंत्र: ६० x ४५ सें.मी. अंतरावर लागवड करावी.
लागवड तंत्र:
- जमिनीची निवड आणि तयारी: कोबीसाठी पाण्याचा चांगला निचरा होणारी, मध्यम ते भारी जमीन निवडावी. जमिनीची खोल नांगरणी करून ती भुसभुशीत करावी. शेवटच्या नांगरणीपूर्वी प्रति हेक्टरी २५-३० टन चांगले कुजलेले शेणखत जमिनीत मिसळावे.
- बेणे तयार करणे: चांगल्या प्रतीचे आणि रोगमुक्त बेणे तयार करण्यासाठी रोपवाटिकेचा वापर करावा. प्रति हेक्टरी लागवडीसाठी अंदाजे २०,००० ते २५,००० रोपे लागतात.
- लागवडीची वेळ: महाराष्ट्रातील हवामानानुसार कोबीची लागवड हंगामानुसार केली जाते (पुढील लेखात तपशील).
- लागवडीचे अंतर: जातीनुसार आणि जमिनीच्या प्रकारानुसार दोन ओळींमधील आणि दोन रोपांमधील अंतर ठेवावे (वर नमूद केल्याप्रमाणे).
- खत व्यवस्थापन: माती परीक्षणानुसार खतांचा वापर करावा. साधारणपणे प्रति हेक्टरी १२० किलो नत्र, ६० किलो स्फुरद आणि ६० किलो पालाश लागवडीच्या वेळी द्यावे. त्यानंतर वाढीच्या अवस्थेत नत्राचा हप्ता विभागून द्यावा.
- पाणी व्यवस्थापन: कोबी पिकाला नियमित आणि पुरेसे पाणी द्यावे. ठिबक सिंचनाचा वापर केल्यास पाण्याची बचत होते आणि उत्पादनात वाढ होते.
- अंतरमशागत: वेळोवेळी खुरपणी करून तण नियंत्रण करावे आणि आवश्यकतेनुसार मातीचा भर द्यावा.
या अधिक उत्पादनक्षम जातींची निवड आणि योग्य लागवड तंत्राचा अवलंब करून शेतकरी कोबीच्या उत्पादनात वाढ करू शकतात आणि चांगला नफा मिळवू शकतात.
